Warunki przeprowadzenia legalnej loterii w Polsce znajdują się w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023, poz. 227, dalej jako: „ustawa”).

Charakterystyczne dla każdej loterii jest istnienie losu (stanowi on dowód udziału w grze), który bierze udział w losowaniu nagrody. Co istotne, los nie musi być odpłatny.

Coraz częstszą formą loterii podczas różnego rodzaju zjazdów i konferencji jest tzw. „loteria wizytówkowa”, która zgodnie z ustawą wymaga:

1. uzyskania zezwolenia dyrektora izby administracji skarbowej (2-miesięczny termin na rozpatrzenie wniosku),

2. uiszczenia opłaty (zgodnie z art. 69 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy w przypadku zezwolenia na udzielenie loterii fantowej wynosi 100% kwoty bazowej, w przypadku gdy zezwolenie dotyczy gier urządzanych na obszarze 1 województwa – 50% kwoty bazowej, natomiast jeśli chodzi o loterie promocyjne wynosi 10% wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50% kwoty bazowej),

W 2023 r. kwota bazowa, stanowiąca przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w drugim kwartale 2022 r., wynosi 6565,44 zł (obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 20 lipca 2022 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w drugim kwartale 2022 r.).

3. stworzenia regulaminu (art. 13, 47, 60 i 61 ustawy).

Zarówno loteria fantowa, jak i loteria promocyjna są grami losowymi o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których wynik w szczególności zależy od przypadku. Przy czym w przypadku loterii fantowej, w odróżnieniu od loterii promocyjnej, podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe (wygrana w loterii promocyjnej może być również pieniężna).

Zezwolenie/zgłoszenie

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy loterie fantowe i loterie promocyjne mogą być urządzane, na podstawie udzielonego zezwolenia, przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Z kolei w myśl ust. 1a tego artykułu loterie fantowe, w których wartość puli wygranych nie przekracza kwoty bazowej (tj. w 2023 r. kwoty 6565,44 zł) mogą być urządzane przez podmioty wymienione w ust. 1, po dokonaniu ich zgłoszenia. Zgłoszenia dokonuje się nie później niż 30 dni przed dniem rozpoczęcia tej gry.

Zgodnie z art. 16 ustawy dochód z loterii fantowej powinien zostać w całości przeznaczony na realizację określonych w zezwoleniu i regulaminie gry celów społecznie użytecznych, w szczególności dobroczynnych.
Podmiot urządzający loterię fantową jest zobowiązany przedstawić organowi, który udzielił zezwolenia, w terminie 30 dni od dnia zakończenia urządzanej gry, szczegółową informację o realizacji tego obowiązku.
Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy zezwolenia na urządzanie loterii fantowej i loterii promocyjnej urządzanych na obszarze właściwości miejscowej jednego dyrektora izby administracji skarbowej udziela dyrektor izby administracji skarbowej, na którego obszarze właściwości miejscowej są urządzane i prowadzone takie gry.
Zgłoszenia loterii fantowej urządzanych na obszarze właściwości miejscowej jednego naczelnika urzędu celno-skarbowego, dokonuje się naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, na którego obszarze właściwości miejscowej są urządzane i prowadzone takie gry (art. 32 ust. 3a ustawy).

W myśl art. 34 ust. 1 ustawy o zezwolenie mogą się ubiegać wyłącznie podmioty, które udokumentują:
1) legalność źródeł pochodzenia kapitału;
2) niezaleganie z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa oraz z zapłatą należności celnych;
3) niezaleganie z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Elementy niezbędne wniosku o udzielenie zezwolenia na urządzenie loterii promocyjnej, zostały wymienione w art. 39 ustawy i składają się na nie:
1) nazwa i status prawny podmiotu występującego z wnioskiem, w przypadku spółek handlowych również numer w Krajowym Rejestrze Sądowym;
2) dane osobowe (imiona, nazwiska, obywatelstwo, miejsce zamieszkania, rodzaj oraz serię i numer dokumentu tożsamości) osób zarządzających podmiotem oraz reprezentujących podmiot występujący z wnioskiem;
3) określenie obszaru, na którym planuje się urządzenie loterii;
4) określenie czasu, w którym planuje się urządzenie loterii;
5) bankowe gwarancje wypłat nagród;
6) projekt regulaminu loterii;
7) dokumenty potwierdzające legalność źródeł pochodzenia środków finansowych przeznaczonych na organizację loterii;
8) aktualne zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa, należności celnych oraz składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Rozpatrzenie wniosków o udzielenie zezwolenia odnoszących się do loterii promocyjnej i loterii fantowej następuje w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku (art. 40 ust. 2 ustawy).

Zezwolenie na urządzenie loterii promocyjnej obejmuje:
1) nazwę podmiotu urządzającego loterię;
2) nazwę loterii;
3) nazwiska osób zarządzających podmiotem urządzającym loterię;
4) obszar, na którym loteria będzie urządzana;
5) czas urządzania loterii;
6) nieprzekraczalny termin rozpoczęcia działalności (art. 46 ustawy).
Zezwolenia na urządzenie loterii fantowej i loterii promocyjnej udziela się na okres trwania loterii lub gry, nie dłużej jednak niż na 2 lata (art. 49 ustawy).

Ponadto podmiot ubiegający się o udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej jest obowiązany posiadać gwarancję bankową, a w przypadku loterii fantowej – gwarancję wypłaty nagród do wysokości wartości nagród określonej w regulaminie loterii (art. 66 ustawy).

Kary pieniężne

Zarówno przedsiębiorcy urządzającemu, jak i osobom pełniącym funkcje kierownicze lub wchodzącym w skład organów zarządzających osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej urządzających gry hazardowe bez zezwolenia lub zgłoszenia grozi kara pieniężna (art. 89 ustawy).
Wysokość kary pieniężnej dla urządzającego loterię promocyjną:
– bez zezwolenia wynosi 5-krotność opłaty za wydanie zezwolenia,
– bez zgłoszenia wynosi 10 000 zł.
Natomiast na każdą z osób pełniących funkcje kierownicze lub wchodzących w skład organów zarządzających osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej urządzających gry hazardowe bez zezwolenia lub zgłoszenia może być nałożona kara pieniężna w wysokości do 100 000 zł. Kary pieniężne nakładane są w drodze decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego.